केळी पिकावरील कुकुंबर मोसॅक व्हायरस (सी.एम.व्ही.) प्रादुर्भाव व नियंत्रण कसे कराल..!!

          जळगाव, दि. 11 (जिमाका)  -  जळगाव जिल्ह्यात केळी हे प्रमुख फळपिक असून सुमारे ६०,००० ते ६५,००० हेक्टर क्षेत्रावर केळीची लागवड केली जाते. कुकुंबर मोसॅक व्हायरस (सी.एम.व्ही.) हा केळी पिकावरील प्रमुख विषाणुजन्य रोग असून दरवषी माहे जुलै ते सप्टेंबर दरम्यान सी. एम. व्ही. रोगाचा मोठ्या प्रमाणावर प्रादुर्भाव आढळून येतो. सी.एम.व्ही रोगाचा प्रादुर्भाव व नियंत्रण याबाबत शेतक-यांमध्ये जनजागृत करण्याच्या उद्देशाने खालील माहिती

१) सततचे ढगाळ वातावरण, जून-जुलै महिन्यात वारंवार पडणारा अखंडित पाऊस, प्रकाशाची तिव्रता कमी असणे व किमान तापमान २४-२५ अंश से.ग्रे असणे, जास्त आर्द्र हवामान, इत्यादी घटक सी. एम. व्ही रोगास पोषक असतात

२) सुरवातीस कोवळया पानांवर हरितद्रव्य विरहित पिवळसर पट्टे दिसणे, पानाचा पृष्ठभाग आकसला जाऊन व कड़ा वाकडया होऊन पानांचा आकार लहान होणे, पानांच्या शिरा ताठर होऊन संपूर्ण पान कड़क होणे, पानांच्या शिरांमधील भाग काळपट पडून पाने फाटणे, पोंग्याजवळील पाने पिवळे पडून पोंगा सडणे, झाडांची वाढ खुंटणे, इत्यादी लक्षणे सी. एम. व्ही रोगात आढळतात.

३) सी.एम.व्ही. विषाणूचा प्राथमिक प्रादुर्भाव रोगट कंदापासून होतो तसेच या रोगाचा दुय्यम प्रसार प्रामुख्याने मावा किडींच्या माध्यमातून होतो. सी.एम.व्ही. विषाणूची जवळजवळ १००० यजमान पिके आहेत

४) सी. एम. व्ही. रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर त्याच्या नियंत्रणासाठी कोणतेही ठोस उपाय करता येत नाही. तथापि सी. एम. व्ही. रोगाचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी खालील उपाययोजना करणे आवश्यक आहे

 अ) प्रादुर्भावग्रस्त झाडे मुळासकट उपटून दूर ठिकाणी जाळून किवा गाडून टाकावी, बागेची २-३ वेळा ४ ते ५ दिवसांनी नियमित निरिक्षण करून रोगग्रस्त झाडे आढळल्यास त्यांचीही वरीलप्रमाणे विल्हेवाट लावावी.

ब) बागेतील तसेच बांधावरील मोठा कंणा, छोटा केणा, धोतरा, काटे रिंगणी चिलघोल, शेंदाड, गाजरे गवत, इत्यादी प्रकारची तणे काढून बाग स्वच्छ ठेवावी. पिकांची फेरपालट करावी.

क) केळीत काकडी, भोपळा, कारली, दुधीभोपळा, गिलके, चवळी, टोमॅटो, वांगे, मिरची, मका या पिकांची लागवड करू नये. तसेच केळी बागेभोवती रान कारली, शेंदळी, कटुर्ले, गुळवेल यासारख्या रानटी झाडांचे वेल नष्ट करावेत.

ड) मावा या वाहक किडीच्या बंदोबस्तासाठी डायमेथोएट ३० ई सी २० मिली किंवा थायोमिथोक्झाम २५ डब्लू जी २ ग्रॅम किंवा इमिडाक्लोप्रीड १७.८ एस. एल. ५ मिली या किटकनाशकांची १० लीटर पाण्यामध्ये मिसळून फवारणी करावी.   असे  जिल्हा अधिक्षक कृषि अधिकारी कुरबान तडवी यांनी कळविले आहे.

00000000