धानावरील तुडतुड्यांचे एकात्मिक व्यवस्थापन

             जळगाव, दि. 19 (जिमाका वृत्तसेवा) -  सद्य:स्थितीत पुर्व विदर्भातील धान पिकाच्या मध्यम व उशिरा पक्व    होणा-या जातीच्या कापणीला अजून 25 ते 30 दिवसाचा वेळ आहे. सप्टेंबरच्या दुस-या पंधरवाड्यापेक्षा तपकिरी तुडतुडयांचा प्रादुर्भावात ऑक्टोबरच्या पहिल्या पंधरवाड्यात वाढ झाली आहे. या किडीच्या वाढीसाठी उष्ण व दमट हवामान पोषक असते. सद्यस्थितीत असे वातावरण आहे त्यामुळे धान पिकावर तपकिरी तुडतुडयांचा प्रादुर्भाव वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. तपकिरी तुडतुडयांची प्रौढ व पिल्ले धानाच्या रोपातील रस शोषण करुन जगतात. तुडतुडयांच्या रस शोषणामुळे झाड कमजोर बनते व पिक करपल्यासारखे दिसते. या किडीच्या लाळेतून विषाणू झाडात जातात. त्यामुळे धानाचे पिक गवतासारखे खुरटलेले दिसते व लोंब्या जळल्यासारख्या दिसतात.

            यामुळे शेतकरी बांधवांनी आपल्या पिकाचे नियमित सर्वेक्षण करावे.  सर्वेक्षणासाठी  प्रत्येक बांधीतील वेगवेगळया ठिकाणावरील 10 चुडांचे निरीक्षणे घ्यावीत व धानाच्या बुंध्यावरील तुडतुडयांची संख्या मोजून सरासरी प्रति चुड किती तुडतुडे आहेत हे मोजून घ्यावेत. 10 तुडतुडे प्रति चुड रोवणी ते फुटवे अवस्थेपर्यत 20 तुडतुडे प्रती फुटचे ते दुधाळ अवस्थेपर्यंत आढळल्यास नियंत्रणाचे उपाय योजावेत.

             तुडतुड्यांच्या टेहाळणीसाठी प्रकाश सापळयांचा वापर करावा, तुडतुड्यांचा प्रादुर्भाव झाल्यास बांधीतील पाणी सोयीनुसार 3 ते 4 दिवसासाठी बाहेर सोडावे, तुडतुडयांचा प्रादुर्भाव असल्यास नियंत्रणासाठी मेटॅरायझीयम ॲनिसोप्ली 1.15 टक्के भुकटी (1x108 CFU/gm min Acc. No. MTCC-5173) या जैविक बुरशीचा 2.5 कि/ हे या प्रमाणात बांधीमध्ये वापर करावा. जैविक बुरशीमुळे तुडतुडयांचा नियंत्रणास साधारणत: 7 ते 8 दिवसाचा वेळ लागतो. तुडतुडयांच्या प्रादुर्भाव मोठया प्रमाणावर असल्यास आवश्यकतेनुसार रासायनिक किटकनाशकांचा वापर करावा,

            भक्षक व इतर परोपजीवी किटकांचे संवर्धन व संरक्षण करावे, तुडतुडयांनी आर्थिक नुकसानीची पातळी ओलांडताच नियंत्रणासाठी युप्रोफेन्जीन 25  टक्के  प्रवाही 16 मिली किंवा इमिडाक्लोप्रीड 17.8 एसएल 2.2 मिली किंवा फिप्रोनील 5 एससी 20 मिली किंवा क्लोनीकेंमीड 50 टक्के 3 ग्रॅम किंवा थायोमेथाक्झाम 25 डब्ल्युजी 2 ग्रॅम प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. तुडतुडयांच्या टेहळणीसाठी जेथे प्रकाश सापळयांचा वापर केलेला आहे अशा वांधीमध्ये तुडतुडयाचा प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणात राहतो म्हणून अशा बांधीत वरील किटकनाशकांची फवारणी जरुर करावी. फवारणी करतांना फवारणीचा झोत धानाच्या बुंध्यावर असावा. फवारणीसाठी साध्या पंपाकरीता पिकाच्या अवस्थेनुसार शिफारसीत 300 ते 400 लिटर पाणी  वापरावे. पावर पंपाकरीता 100 ते 180 लिटर पाणी वापरावे. वरील दोन्ही पंपाकरीता फवारणीसाठी हेक्टरी लागणारे किटकनाशकांचे प्रमाण सारखे ठेवावे. एकाच किटकनाशकाचा वापर सतत करु नये. किटकनाशकाची अलटून पालटून फवारणी करावी, असे  विभागप्रमुख, किटकशास्त्र विभाग, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषि  विद्यापीठ, अकोला यांनी एका प्रसिध्दी पत्रकान्वये कळविले आहे.

00000